جاذبه های تاریخی ، تفریحی و باستانی مشهد از زبان کارشناسان خبره جهانگردی و هتلداری هادی عربی گل
جاذبه های گردشگری ایران - ورودی های مجموعه حرم رضوی مشهد
مجموعه حرم امام رضا با توجه به وسعت بالا و بنا ها و صحن های متعددی که در این مجموعه قرار دارند، بخش وسیعی از قلب شهر مشهد را به خود اختصاص داده و با توجه مرکزیت این مکان در شهر مشهد خیابان های اصلی و مهمی از شهر به مجموعه ی آرامگاه علی بن موسی الرضا منتهی می شود. علاوه بر این، با توجه به محل قرار گرفتن حرم، دایره ی وسیعی از اماکن تجاری، بازار ها، پاساژ ها، هتل ها و بسیاری از مکان های رستوران های شهر به واسطه ی حجم بالای زائران در این منطقه در اطراف حرم قرار دارند و از این رو، دسترسی زائران و گردشگران به مجموعه حرم رضوی یکی از مهمترین بخش هایی است که دارای اهمیت بالایی می باشد. از این رو، پس از آشنایی شما با رواق ها، صحن و دیگر بناهای زیبا و تاریخی مجموعه ی حرم رضوی این بار شما را با ورودی های مجموعه آشنا می کنیم که هر کدام با نام و اسم خاصی به یکی از خیابان های منتهی به حرم رضوی می رسند که به این دروازه های ورودی باب گفته می شود.
اولین ورودی زائران و گردشگران به مجموعه حرم رضوی می تواند باب طوسی باشد که دروازه و بنای زیبای این باب در حال ساخت می باشد، باب طوسی در قسمت شمال غربی مجموعه حرم قرار گرفته و گردشگران و زائران از خیابان شیرازی که از جمله خیابان های قدیمی شهر مشهد است، می توانند به صحن جمهوری اسلامی برسند و از طریق دارالولایه و دارسیاده و سپس دارالحفاظ به آرامگاه خواهند رسید.دیگر بابی که از خیابان شیرازی قابل دسترسی است و زائران را به صحن جمهوری اسلامی می رساند، باب الهادی است گردشگران و زائران از این مسیر پس از دارالولایه و چند رواق دیگر به آرامگاه می رسند. خیابان طبرسی در شمال مجموعه حرم رضوی واقع شده و زائران و گردشگران از طریق این خیابان به بست شیخ طبرسی می رسند که باب طبرسی هم در این قسمت از مجموعه حرم رضوی قرار دارد و پس از بست طبرسی هم صحن انقلاب قرار می گیرد،که آرامگاه ختم می شود.
ورودی اصلی حرم یا همان باب الرضا در قسمت جنوبی واقع شده و زائران از طریق خیابان امام رضا به این باب خواهند رسید و صحن جامع رضوی هم پیش روی آن ها قرار دارد که از طریق مسیر های رواق امام خمینی، مسجد گوهر شاد و بست شیخ بهائی به آرامگاه خواهند رسید. از دیگر باب های قسمت جنوبی مجموعه ی حرم رضوی باب الجواد است، که در ضلع جنوب شرقی قرار گرفته و خیابان اندرزگو به این باب منتهی می شود، این باب هم زائران را به صحن جامع رضوی می رساند.
آخرین ورودی مجموعه حرم رضوی در قسمت شرقی حرم باب نواب صفوی است، که از خیابانی به همین نام می توان به مجموعه حرم رسید. بست شیخ عاملی زائران و گردشگرانی را که از طریق این باب وارد حرم شده اند را به صحن آزادی می رساند، البته علاوه بر صحن آزادی، صحن انقلاب هم زائرانی که از این باب وارد شده اند را به آرامگاه امام رضا می رساند. البته تمامی مسیر ها از طریق تابلو های راهنما قابل تشخیص می باشند و در این میان زائران می توانند از رواق ها و صحن هایی که در سایت 2safar معرفی شده اند دیدن کنند.
جاذبه های گردشگری ایران - موزه ی مردم شناسی (حمام مهدی قلی بیک) مشهد
در سفر به شهرهای تاریخی ایران، برخی حمام های قدیمی و تاریخی تبدیل به موزه های مردم شناسی شده اند، به مکانی برای آشنایی با هویت و زندگی مردمان آن دیار، حالا چرا این حمام های قدیمی بیشتر مورد پسند قرار می گیرند تا گردشگران و مردم شهر، موزه ی مردم شناسی شان را در آنجا ببینند، داستان دیگری است. در شهر مشهد هم موزه ی مردم شناسی اش را در حمام قدیمی، با هویت و تار و پودی سنتی اش بنا کرده اند و گردشگران و بازدید کنندگان این موزه هم علاوه بر بازدید از موزه ی مردم شناسی و آشنایی با هویت تاریخی زندگی مردم در این شهر، بنایی زیبا، اثری فاخر و مجموعه ای تماشایی را خواهند دید.
بنای موزه ی مردم شناسی شهر مشهد، محل حمامی قدیمی به نام حمام مهدی قلی بیک بوده ، که هنوز هم این اسم بخش مهمی از هویت این مکان به خود اختصاص داده است. مهدی قلی بیک، میر آخور ِ شاه عباس صفوی یا همان شاه عباس کبیر پادشاه نامی سلسله ی صفوی بود، وی از رجال و بزرگان آن روزگار به شمار می رفت و این مکان عمومی، بهداشتی و مهم در آن روزگار هم اثر برجای مانده از مهدی قلی بیک است که امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شهر مشهد پذیرای گردشگران این شهر می باشد.
این بنا درست در کنار مسجد هفتاد و دو تن (در مطالب پیشین این مکان را در سایت 2safar به شما معرفی کردیم)قرار دارد، که آرامگاه امیر غیاث الدین امیرملکشاه تیموری نیز به شمار می رود(به دلیل مجاورت با مسجد شاه یا همان مسجد هفتاد دو تن، این حمام را هم برخی حمام شاه می نامیدند )، از سمت دیگر، حمام مهدی قلی بیک در کنار بازار بزرگ مشهد است که همه این ها در جوار حرم آرامگاه علی بن موسی الرضا ساخته شده اند. حمام مهدی قلی بیک، از سوی ایشان وقف مجموعه آستان قدس رضوی شده و یکی از بنا های متعلق به این مجموعه به شمار می آید.
مشخصه ی اصلی این بنا، المان های معماری ایرانی است، المان هایی که هنوز پس از گذشت چند قرن، تماشایی، زیبا و چشم نواز هستند. شاید جالب توجه باشد که تا سه دهه پیش این حمام همچنان بخشی از مکان های عمومی و بهداشتی شهر بود و مردم به عنوان حمام از آن استفاده می کردند، تا اینکه آستان قدس دستور توقف کاربری سنتی و بازسازی این بنا را صادر کرد و در سال 1385 به عنوان موزه ی مردم شناسی مشهد از آن بهره برداری شد.
گردشگران امروزه در حمام مهدی قلی بیک بخش هایی از تاریخ و هویت زندگی مردمان این خطه را می بینند. اما همچنان المان های معماری ایرانی در این حمام و یا موزه ی کنونی برای گردشگران دیدنی ترین بخش آن به شمار می رود. این حمام مانند بسیاری از حمام های ایرانی، با یک سردری شروع می شود که به هشتی ورودی می رسد، فضایی که گردشگران را مهیای دیدن محیطی به نام سربینه می نماید، سربینه همان رختکن است که با تفاوت های شکلی و طراحی اولیه ، مانند ساختار کلی حمام های سنتی است، سربینه، از آن بخش هایی است که بیشترین هنر نمایی معماران این بنا را به خود اختصاص داده و مشخصه ی اصلی حمام مهدی قلی بیک که همان تقاشی های موضوعی اش در میان طاق ها و کاربندی های گچی است، خود نمایی می کند، میاندر گردشگران را به گرمابه می رساند و خزینه، گلخن و استخر آب سرد از دیگر، بخش های این مجموعه ی است که گردشگران شاهد آن خواهند بود. این بنای قدیمی و زیبا از آن مکان هایی است که گردشگران در فضای گرم و دلنشین اش، آرامشی مطلوب و خاطری خوش را تجربه می کند.
جاذبه های گردشگری ایران - گنبد سبز مشهد
این بار در شهر مذهبی و تاریخی مشهد، به سراغ یکی دیگر از آثار تاریخی و مذهبی این شهر می رویم. این اثر متعلق به دوران صفویه است و در عهد شاه عباس اول در این شهر بنا شده و مورد توجه و احترام مردم مشهد نیز می باشد. این بنا گنبد سبز نام دارد، بنایی زیبا، باوقار و مذهبی که مکانی دیگر برای نمود هنر معماری ایرانی بوده و هنرمندان ایرانی با توجه به اهمیت دادن حکومت صفوی به چنین بنا هایی فرصت ظهور هنرشان را پیدا کردند. برای رسیدن به این مکان باید راهی خیابان آخوند خراسانی شوید، در آنجا گنبد فیروزه ای این مکان که اسم آن هم از این مشخصه ی معماری اش گرفته شده، در میانه ی میدان یا فلکه ی آخوند خراسانی نمایان است.
بر اساس اطلاعات تاریخی که در خصوص این مکان وجود دارد، گنبد سبز در ابتدا خانقاه صوفیان بود و عارفان و صوفی مسلکان بسیاری در آنجا حضور داشتند، اما پس از مرگ شیخ محمد مومن استر آبادی به بقعه ی این عارف عهد صفوی تبدیل شد، مومن استرآبادی از علمای بزرگ شیعه در آن دوره ی تاریخی بود و به واسطه ی جایگاه علمی و مذهبی اش مورد احترام حکومت شیعی صفویه قرار داشت. اما نکته ای که در این جا وجود دارد، توجه و بهایی است که در خلال سلطنت صفوی بخصوص تا دوران شاه عباس اول به خانقاه ها و صوفی مسلک های می شد و دلیل آن هم ریشه ی صوفیانه خاندان صفویه و شیخ صفی الدین اردبیلی جد شاه اسماعیل صفوی موسس این سلسله بود. شاه عباس کبیر پس از فوت شیخ مومن استرآبادی دستور ساخت این بنا را صادر کرد. این رخداد به سال 1036 باز می گردد و گنبد سبز در سال 1058 تکمیل می شود.
بنای گنبد سبز از آن دست آثاری به شمار می رود که زمینه ی هنر آفرینی معماری ایرانی را فراهم کرده و با گذشت چند قرن همچنان مانند نگینی درخشان تماشایی است. پلان بنا به صورت هشت ضلعی ساخته شده که گنبد رفیع و فیروزه ای رنگش بر بالای بنا نماد و مشخصه ی اصلی سازه به شمار می آید. اما این هشت ضلعی در قسمت داخلی به چهار ضلع تبدیل می شود. از جمله هنر های معماری بکار رفته در این اثر می توان به کاشی کاری معرق رایج در عهد صفوی اشاره داشت.
گردشگران در خیابان آخوند خراسانی و درست در وسطه میدان ، می توانند شکوه هنر معماری رایج در عهد صفویه را این بار در شهر مشهد مشاهده کنند. نورپردازی سبز رنگ این بنا، بیشتر هویتش را نمایان می کند، اما بدون شک مهمترین بخش معماری گنبد سبز، هنر کاشی کاری است، که در عهد شاه عباس کبیر در ایران رایج بود، هرچند که هنر کاشی کاری همواره بخش مهمی از معماری ایرانی در طول قرن های متمادی بوده اما در گنبد سبز، از گنبد گرفته تا طاق ها و دیگر بخش های این بنا، همه متاثر از هنر کاشی کاری هستند. از دیگر قسمت های زیبای بنای گنبد سبز می توان به ازاره های نمای بیرونی بنا اشاره کرد، که آنها هم با کاشی های معرق زیبایی شان دو چنان شده است. گنبد سبز بنایی است که گردشگران تماشای آن را هر گز فراموش نخواهند کرد.
جاذبه های گردشگری ایران - کارونسرای عزیز الله اف مشهد
یکی از بخش های مهم سفر رفتن به بازار های قدیمی است و شهر مشهد هم به واسطه ی حضور آرامگاه علی بن موسی الرضا، همیشه میزبان زائران حرم رضوی بوده و بازار های اطراف حرم همواره پر است از زائران و میهمانانی که برای خرید سواغات به این بازار ها می روند و گردشگران امروزه در بازار های مدرن و سنتی اطراف حرم حجم جمعیتی بالا، از اقوام و نژاد های مختلف را خواهند دید. از این رو، 2safar به واسطه ی جذابیت های تاریخی و معماری، شما را به یکی از مکان های زیبای و تاریخی شهر مشهد آشنا می کنیم که روزگاری قلب تجاری این شهر در شمال شرقی و شرق ایران بود و امروزه تنها می توان چهره ی پیر و خسته اما همچنان زیبای آن را مشاهده کرد.
کارونسرای عزیز الله اف به عنوان یکی از آثار ملی ایران، در ابتدا تجارت خانه ای بود که به امر بازرگانی می پرداخت و با محوریت یافتن تجارت این تجارت خانه، در اوایل سلطنت رضا شاه پهلوی یعنی در حدود سال 1308 هجری شمسی، توسط فردی به نام حاج غلام حسین سالم، کارونسرا یا سرای تجاری بنا شد، که به قلب اقتصادی مشهد بدل شد، در ابتدا مدتی این بازار را عباس قلی خان می نامیدند که بعد در طول سالیان به نام عزیز الله اف مشهور شد. ویژگی اصلی این کارونسرا، معماری ایرانی آن است، بنای شاخص که در طول سالیان متمادی با توجه به تمام ندیده شدن ها و کم لطفی ها همچنان زیبایی بنا مشخصه ی اصلی آن به شمار می رود. هویت اصلی بازار در ابتدا متعلق به فرش فروش ها بود که در طول سالیان متمادی دیگر صنوف هم در این بازارچه به فعالیت پرداختند. اما امروزه بسیاری از گردشگران، در میان تمام بازار های جدید و مدرن با معماری متنوع شان، برای دیدن یک زیبایی اصیل راهی این کارونسرا می شوند، زیبایی که نیاز مند توجه و رسیدگی بیشتر است.
اما اگر به مشخصه اصلی آن یعنی همان معماری ایرانی بپردازیم، باید از پشلان کلی بنا شروع کنیم، در فضای بیرونی کارونسرا ، که از الگوی کاروانسرا های ایرانی تبعیت کرده است، حیاط مرکزی و وسیعی وجود دارد که دور تا دور آن غرفه ها و حجره های تجار قرار دارد و آجر کاری مشخصه ی اصلی هنر های بکار رفته در آن است، البته نمی توان از کاربندی های زیبا و طاق های باوقار این بخش از کاروانسرا گذشت. گردشگران در این کارونسرا با بازاری سه طبقه رو به رو هستند که طبقات بالایی بنا برای دفتر حجره ها و تجارت خانه ها و همچنین انبار ها بوده است و پنجره های چوبی و نرده های چوبی شان هویت ایرانی و سنتی این کارونسرا را بیشتر نمایان می کنند.
برای رفتن به داخل بازار کاروانسرا باید از یک درب چوبی و قدیمی عبور کرد، هنگامی که به بازار وارد می شوید، فضای سنتی بازار های ایرانی را به خوبی حس می کنید، فضایی که با هنر معماری ایرانی، با آجرکاری های زیبا، کاربندی های دلنشین، طاق های باوقار و کچ بری های دلنشینش فضایی گرم و آرام را خلق کرده اند، نور در این کارونسرا هم مانند دیگر بازار های سنتی ایرانی، علاوه بر انجام کارکرد اصلی اش، وسیله ای برای زیبا تر کردن بازار است. گردشگران در این بازار بدون شک، برای حتی لحظاتی کوتاه بازی زمان را از دست می دهند و این دلنشین ترین اتفاق سرای عزیزالله اف است.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه پیر پالان دوز مشهد
نمی توانید اثری تاریخی را در شهر پیدا کنید، که متاثر از حضور آرامگاه علی بن موسی الرضا در این شهر نباشد، همان طور که پیش تر در معرفی این شهر هم گفته شد، وجود این آرامگاه، سناباد نوغان را شهر مشهد بدل کرد و مرکزیت مذهبی و تارخی این شهر هم به واسطه ی حضور آرمگاه امام رضا در این شهر است، از این رو، در معرفی بسیاری از بنا های تاریخی و جاذبه های گردشگری امروز ، با بناهایی بر می خوریم که به بقعه و آرامگاه بزرگانی است که در جوار امام هشتم شیعیان زندگی کرده اند، هویت شهر مشهد را باور تر نموده اند و بنای مقبره ی آنها هم امروزه جاذبه ی گردشگری برای این شهر به شمار می آید.
این بنا متعلق به یکی از عالمان و عارفان عهد صفویه به نام محمد عارف عباسی است،این فرد یکی از بزرگان فرقه ی ذهبیه بوده که از سلسله های تصوف ایرانی به شمار می آید و در دوران سلطنت شاه محمد خدابنده، پدر شاه عباس کبیر در سلسله ی صفوی بنایی مقبره ی او ساخته می شود که امروزه به نام آرامگاه پیر پالان دوز شهرت دارد و گردشگران می توانند در ضلع شمال شرقی مجموعه حرم رضوی به سراغ این اثر تاریخی و زیبا بروند.آرامگاه پیر پالان دوز یکی از بنا های متعلق به دوران صفوی است، که در این اثر المان های معماری رایج در عهد صفوی مشهود است. در این بنا تاریخی، گردشگران و زائران شهر مشهد می توانند گنبد کاشی کاری شده ی این مکان را در کنار کاشی کاری های دیگر بخش های آرامگاه پیرپالاندوز با طرح ها و سبک های کاشی کاری های موجود در دیگر آثار عهد صفویه مقایسه کنند، که در کنار کاربندی ها، یزدی بندی ها و دیگر هنر های معماری ایرانی اثری زیبا و باوقار را شکل داده است.
از جمله بخش های دیدنی این مکان نقاشی های تزئینی بود، که در گذشت زمان رنگ و نقش این نقاشی ها کم رنگ، و نشان و اثرشان مخدوش شد و امروزه تنها نقاشی های معدودی از آن تصاویر تاریخی در این ینا موجود است و مابقی آثار نقاشی از بین رفتند. خود بنای مقبره ی شیخ محمد عباسی، سازه ای چهار گوشه است که گنبد کوچک اما زیبا و شکیل این بنا در آنجا قرار دارد و در مقابل این بنا ، محوطه ی قرار دارد، که ایوان ، شاه نشین، طاق ها و قسمت های آجری کاری شده و کاشی کاری شده اش فضای دلنشین و آرامی را ایجاد می کند.
نکته قابل توجه در خصوص اسم این آرامگاه ، پالاندوزی شیخ محمد عارف عباسی است، که او از آن دست علما و عرفایی بود که دارای پیشه ای خاص بوده است و اسم مکان هم به این نکته اشاره داد. اما جدا از تمام زیبایی های بنا و یا ماهیت تاریخی اثر، چنین مکان هایی برای گردشگران می تواند مانند قدم گذاشتن در تجربه ای جدید باشد، تجربه ای که شناخت آنان را نسبت به زندگی عمیق تر و وسعت دیدشان را بیشتر می کند چرا که دیدن کاشی کاری های زیبا و معماری باشکوه ایرانی با وجود تمام تنوع ها و تکثر های شکلی و ساختاریش شاید تنها برای متخصصان معماری جذابیت موشکافانه داشته باشد، اما بدون شک برای گردشگران در خلق ایجاد تجربه ای تازه در فضا و محیطی جدید بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه فردوسی توس مشهد - قسمت اول
اگر بخواهیم به دو جاذبه ی خراسان اشاره کنیم و یا دو عنصر هویتی خراسان و ایران را برشمریم، اولین آن را باید آرامگاه علی بن موسی الرضا بدانیم که هویت مذهبی و باور های اعتقادی حجم وسیعی از ایرانیان را معطوف خود می کند اما هویت دیگر این سرزمین خود را وام دار اثری است، که نماد ملی گرایی ایران به شمار می رود و نام ایران را برای همیشه زنده نگه داشت، از این رو، صاحب این اثر، بدون شک یکی از ستون ها هویتی این سرزمین محسوب می شود و 2safar در ادامه مسیرش به آرامگاه این نامی بزرگ آمده تا شما را با این مکان آشنا کند.
توس شهری است که بیشتر از هر اثر ، هویت و افتخار تاریخی دیگری، مفتخر به داشتن حکیم ابوالقاسم فردوسی است، اگر بخواهیم اطلاعات کوتاه و دقیقی به شما بدهیم، باید گفت که اطلاعات اندکی از زندگی شخصی این شاعر بزرگ ایرانی وجود دارد و صاحب و نویسنده ی بزرگترین اثر ملی این سرزمین را مانند بسیاری از عناصر هویت ملی مان اندک می شناسیم. بر اساس اطلاعات موجود ابوالقاسم فردوسی تقریبا در سال 329 هجری قمری در یکی از روستا های ولایت توس به دنیا می آید و در سال 416 هجری قمری نیز در محل زادگاه اش جان می سپرد، اما نام و نشان او برای همیشه یکی از درخشان ترین آثار آسمان ایران می شود.
فردوسی در دوران سامانیان سرودن شاهنامه(نام اثر ماندگار فردوسی) را آغاز کرد اما تلاطم های سیاسی این کشور به ورود و خروج نام های زیادی رو به رو شد. اما گردشگرانی که به توس می آیند، بدون شک نام فردوسی آنان را به این شهر کشانده و آوازه اش را شنیده اند و آرامگاه او امروزه یکی از جاذبه های دیدنی و گردشگری ایران، شهر مشهد و توس است، اثری زیبا، با هویت و با وقار که در ایجاد فضایی نزدیک به شاهنامه ی فردوسی بسیار موفق است. اما این بنا اثری معاصر است و شباهتی به اولین آرمگاه و مقبره ی حکیم ابوالقاسیم فردوسی، حکیم سخن و حکیم توس ندارد. بنای آرامگاه فردوسی داستانی پر از پستی و بلندی است که مانند تاریخ این سرزمین فراز ها و فرود های بسیاری را از سرگذرانیده است. اولین بار یکی از علاقه مندان حکیم، به نام ارسلان جاذب بنایی کوچک و ساده بر روی محل دفن او ساخته می شود، اما داستان مختلفی برای ویرانی او وجود دارد، عده ای بر این باورند که آن آرامگاه 100 سال پا برجا بوده و برخی هم از ویرانی او در خلال این سال ها خبر می دهد. به طوری که در کتاب ها و سفر نامه های مختلف از آرامگاه حکیم به صورت پراکنده سخن به میان آمده، اما نشان و اثری از آن در دست نیست، با این حال چندین بار هم مقبره ی حکیم توس را با بهانه های مختلف از جمله ساخت قلعه در توس ویران کرده اند. تا اینکه در روزگار نزدیک تر یعنی در دوران ناصر الدین شاه قاجار ، با تلاش آرامگاه حکیم یافت می شود و بنایی ساده بر روی آن ساخته می شود، اما با روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، باور های ملی گرایانه تقویت می شوند و فردوسی هم سردمدار این هویت ایرانی طی قرن ها است. از این رو، ساخت آرامگاهی در خور این شخصیت تاریخی در دوران پهلوی در دستور کار قرار می گیرد، که در ادامه از آن سخن خواهیم گفت.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه فردوسی توس مشهد - قسمت دوم
گردشگرانی که به آرامگاه فردوسی رفته اند، بنایی با شکوه و زیبا را در آنجا خواهند دید، اثری که در شکل گیری فضای حماسی و تاریخی این مکان نقش بسزایی دارد. این اثر که امروزه با توجه به نقش محوری حکیم ابواقاسم فردوسی در تمدن و فرهنگ ایرانی، به یکی از جاذبه های گردشگری مهم در خراسان بدل شده است، در دوران پهلوی اول ساخته شد، با روی کار آمدن پهلوی، باز آفرینی نماد های باستانی و ملی در دستور کار قرار گرفت و هویت ایرانی بر حول مشخصه های تاریخی از سوی حکومت شکل می گرفت. از این رو، ابوالقاسم فردوسی نماد ملی گرایی ایرانی و حافظ هویت ایرانی طی قرن ها خاموشی بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. مقبره ی او در خور چنین شخصیت فرهنگی و ملی نبود. به همین خاطر بازسازی و ساخت اثری فاخر به انجمن ملی ایران سپرده شد. در ساخت این آرامگاه نمی توان نامی از کریم طاهرزاده بهزاد مهندس و معمار ایرانی معروف و بنام دوران مشروطه و آندره گدار(معمار و باستان شناس شهیر فرانسوی که آثاری مانند موزه ی ایران باستان و حافظیه شیراز از جمله آثار و طراحی های اوست، که پیش تر در سایت 2safar آنها را معرفی کردیم) نبرد. طرح گدار با دستکاری و تغییراتی از سوی طاهرزاده بهزاد در سال 1313 پرده بردای شد اما عدم استحکام سازه باعث تخریب بخش هایی از آن شد و هوشنگ سیحون (طراح، نقاش، معمار برجسته ی ایرانی که آرامگاه خیام، نادر شاه افشار و آرامگاه بوعلی سینا از جمله آثار فاخر او به شمار می آیند، که 2safar در خلال معرفی جاذبه های گردشگری ایران به آنها پرداخته است) در دهه 1340 مسئول ساخت دوباره ی آرامگاه حکیم توس شد و سیحون با الگو برداری از طرح اولیه بنا سازه ی کنونی را ساخت.
آرامگاه حکیم توس و پاسدار هویت و تاریخ ایرانی و همچنین زبان فارسی، در باغی به مساحت 6 هکتار بنا قرار گرفته است، که بنای چهارگوش با مساحتی در حدود هزار متر مربع بر بالای محل دفن فردوسی ساخته شده است، پله های مانند قصر ها و دیگر بنا های باستانی و هخامنشی از چهار طرف گردشگران را به محل ورودی آرامگاه می رساند. گردشگران در روی سنگ های مرمرین می توانند، اشعار فردوسی را مشاهده نمایند. از دیگر المان های معماری ایران باستان در این آرامگاه می توان به سرستون های کنج سازه ی مکعبی، سنگ نگاره های اطراف کتیبه ها، سر ستون های دو سر گاو مانند و نشان فروهر(صورت اوستایی فروشی) اشاره کرد و ساختار کلی بنا هم زیگورات چغازنبیل را در ذهن تداعی می کند و به طور کامل می توان این آرامگاه را اثری فاخر ، باشکوه و نمونه ای برگرفته از معماری ایران باستان دانست.
از دیگر، قسمت های دیدنی و زیبای فضای بیرونی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی می توان به مجسمه ی زیبا و تماشایی فردوسی اشاره کرد که در مقابل سازه مکعبی تصویری بسیار دلنشین پیدا کرده است، این اثر ساخته ی ابوالحسن صدیقی (نقاش و مجسمه ساز معروف ایرانی که از شاگردان کمال الملک بود) می باشد، که از سنگ مرمر ساخته شده و اثری بسیار معروف و باشکوه است. کلیت فضای بیرونی آرامگاه تداعی کننده ی هویت ملی ایرانی است، که در محیط داخلی آرامگاه هم این خط سیر ادامه دارد و در ادامه ی مسیر به بخش های مختلف قسمت های داخلی خواهیم رفت.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه فردوسی توس مشهد - قسمت سوم
سفر ما در آرامگاه فردوسی هنوز ادامه دارد. در ادامه ی معرفی آرامگاه حکیم توس، از پله های ورودی آرامگاه پایین می رویم و با بخش های داخلی این آرامگاه آشنا می شویم، فضا و طراحی داخلی آرامگاه هم مانند فضایی بیرونی برگرفته از المان های معماری ایران باستان است که در گوشه و کنار آن مشخصه ها و نمود های فرهنگی و تمدنی آن به چشم می خورد. برخی بر این باورند که طراحی اولیه این بنا برگرفته از زیگورات چغازنبیل است اما عده ای هم به درستی میان آرامگاه فردوسی و مقبره ی کوروش هم شباهت شکلی قائل هستند. از این رو، می توان به این نکته رسید که آرامگاه فردوسی مجموعه ای از المان های معماری ایران باستان از زیگورات و پاسارگاد تا تخت جمشید و دیگر بنا های باستانی ایران زمین است.
بخش داخلی آرامگاه فردوسی یا کاشی های کاری و سنگ های مرمر تزئین شده که کاشی کاری ها در سقف و بخش های از دیوار های ورودی به صورت دیوار چین در این فضا به کار رفته است، بر روی دیوار های تالار زیرین اشعار فردوسی به صورت کتیبه حکاکی شده است. قبر حکیم توس در وسط تالار واقع شده است. از دیگر مشخصات بخش داخلی آرامگاه می توان به ستون های متعدد در تالار اشاره کرد که آن هم بخشی از طراحی معماری این بنای زیباست. آرامگاه فردوسی بسیار به اشعار و برداشت ما نسبت به شخصیت او نزدیک است، فضایی که بقا بهره مندی از ابزار و امکانات عهد فردوسی، در پی زنده کردن هویتی باستانی و ملی است و درست در آرامگاه فردوسی هم معماری ایرانی دوران اسلامی، در خدمت الگو ها و المان های معماری ایران باستان قرار گرفته است و گردشگران می توانند در بخش ها و لایه های مختلف این فضا را حس کنند.
یکی از زیبا ترین بخش های تالار داخلی آرامگاه، سنگ نگاره های زیبایی هستند که برخی از داستان نقل شده در شاهنامه را به تصویر کشیده اند. از جمله داستان هایی که در این سنگ نگاره ها داستان های شاهنامه روایت می شودمی توان به داستان پناه گرفتن زال به سیمرغ و پرورش یافتن او اشاره کرد که به زیبایی هرچه تمام تر نشان داده شده است. این تصاویر سنگی به ترتیب سیر داستان های روایت شده در شاهنامه را پی می گیرد و گردشگران با هر سنگ نگاره داستان شاهنامه پیش خواهند برد. در دیگر تصویر حکاکی شده در تالار مرکزی نبر زال با شیر در معرض دید قرار دارد. سنگ نگاره ی دیگر هم نبرد های رستم با اژده ها و دیو سپید را نشان داده است، رام کردن رخش و چاره جویی چگونگی شکست اسفندیار از سیمرغ توسط رستم و همچنین رفتن رستم به سمت مازندران نیز از دیگر سنگ نگاره های مرتبط با شخصیت افسانه ای کتاب شاهنامه یعنی رستم می باشند.
از دیگر داستان های معروف شاهنامه که به شکل سنگ نگاره درآمده، شمایل ضحاک مار دوش و قیام کاوه در مقابل ضحاک است که از جمله داستان های محبوب در شاهنامه است و گردشگران هم به سنگ نگاره این داستان توجه بیشتری دارند. در مجموعه، گردشگران به یکی از جاذبه های فرهنگی و هویتی ایران قدم می گذارند، جاذبه ای ارزشمند ترین پایه های هویتی این سرزمین یعنی زبان پارسی و هویت ایرانی را حفظ کرده و در قالب داستان های متنوع روای تاریخ این سرزمین بوده است.
جاذبه های گردشگری ایران - موزه توس و فردوسی آرامگاه فردوسی توس مشهد
در پایان سفرمان به آرامگاه حکیم توس،ابوالقاسم فردوسی، با بنایی رو به رو می شویم که جذابیت بصری و ویژگی های معنا گرایانه ای برآمده از داستان های شاهنامه ی فردوسی و دوران باستان ایران را در ذهن تداعی می کند، که برای هر بیننده و گردشگری باعث کنجکاوی می شود. هنگامی که در مقابل این بنا قرار گیرید و تابلو ها راهنمای سمت این بنا را می خوانید، متوجه خواهید شد، که این ساختمان متعلق به موزه ی آرامگاه فردوسی است که به موزه ی توس هم شهرت دارد. درست در سال های بازسازی دوباره ی آرامگاه فردوسی مهندس هوشنگ سیحون ( معمار برجسته ایرانی که در معرفی بسیاری از بنا های فاخرِ نامداران ایران از او در سایت 2safar سخن گفته ایم) این بنا را برای فضایی ساخت که در آن نقالان و شاهنامه خوان ها میهمانان و گردشگران آرامگاه فردوسی را گرد خود جمع کنند و محیط دلنسین و صمیمی ایجاد نمایند.
پس از وقوع انقلاب 1357 در سال 1361 مسئولان بخش های فرهنگی برآن شدند تا در این بنا با توجه به بزرگداشت فردوسی و احترام به تاریخ و فرهنگ ایران موزه ای را برپا کنند که گردشگران و میهمانان این مکان بیشتر با تمدن و فرهنگ ایرانی آشنا شوند. از این رو، به واسطه ی وجود برخی سایت های باستانی در شهر و اطراف توس ، بسیاری آثار کشف شده در این حوزه ی تمدنی هم به این موزه منتقل شد و موزه ی آرامگاه فردوسی تکامل بیشتری یافت و امروزه از این مجموعه می توان به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری خراسان نام برد.
همان طور که قبل تر گفته شد سیحون در طراحی و ساخت این بنا از المان های معماری ایران باستان بهره گرفته و مضماین حماسی و شاهنامه هم در بخش هایی از این بنا منعکس شده و هویت این سازه به شکلی دلنشین اساطیری است. فضای داخلی موزه را هم می توان به چهار قسمت تقسیم کرد در بخش اول و در غرفه های این بخش، آثار سفالی به نمایش درآمده که به لحاظ تاریخی دوره های مختلفی از تاریخ ایران را در بر می گیرد. گردشگران در این قسمت سفال های کشف شده از دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی را مشاهده می کنند که روایت گر بخش های از تاریخ و تمدن ایرانی است. در کنار سفالینه ها سکه های طلا و نقره ی دوران اسلامی در معرض دید عموم قرار دارند که در همه ی موزه ها بخشی دیدنی است.
قسمت دیگر موزه متعلق به اسباب و لوازم مورد استفاده در عهد باستان است که بیشتر با موضوعیت داستان های شاهنامه شکل می گیرند، مانند سپر و تیرو کمان ، نیزه و شمشیر و گرز که از بخش های دیدنی موزه به شمار می آید. ظروف لعاب دار و فلزی هم در بخش دیگر موزه در معرض دید گردشگران قرار گرفته است. اما از بخش های دیدنی این موزه می توان به نسخ خطی شاهنامه فردوسی ، چندین کتیبه ی سنگی و بسیاری دیگر از آثار ارزشمند این موزه اشاره کرد. که روایتگر تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند.
اما شاید برای بسیاری علاقه مندان به ادبیات فارسی جالب باشد که مهدی اخوان ثالث یکی از مشهور ترین شاعران معاصر ایران هم بنا به وصیت اش در بخش از باغ آرامگاه فردوسی دفن شده است. سنگ قبری کوچک مهدی اخوان ثالث با سردیسی از او، مشخصه ی آرامگاه این شاعر معروف و محبوب ایرانی است که در کنار موزه ی آرامگاه فردوسی قرار دارد.
جاذبه های گردشگری ایران - شهر توس (طوس) مشهد
گردشگرانی که برای دیدن جاذبه های گردشگری مشهد راهی این کلان شهر می شوند، پس از بازدید از این شهر تاریخی، باید راهی توس شوند، شاید این باید را به واسطه ی آرامگاه فردوسی در شهر بدانید اما هنگامی که وارد این شهر می شوید تازه با فضایی آشنا خواهید شد که بخش مهمی از تاریخ این سرزمین است و یکی از قدیمی ترین شهر های آن خطه از سرزمین ایران به شمار می آید.اگر بخواهیم از تاریخ توس سخنی بگوئیم باید به سراغ کتاب های تاریخی برویم که از دوران باستان خبر می دهند. بر اساس آثار مکتوب در خصوص تاریخ ایران، این شهر را باید با افسانه ها و اساطیر ایرانی گره زد، زمانی که جمشید توس را می سازد و تاریخ این شهر در میان افسانه های ایرانی شکل می گیرد(هر چند در میان اساطیر ایرانی هم پهلوانی با همین نام به چشم می خورد).
اما در کتاب های تاریخی و سند های برجامانده از دوران باستان، در عهد هخامنشی شهری در این بخش از ایران با نام سوسیا وجود داشته است و اثری از نام توس نیست ولی منظور از آن شهر ،توس بوده و حتی در کتاب اوستا(کتاب دیدنی ایرانیان باستان) از آن شهر که همین توس بوده، به اسم اُوروِ نام می برد. بنابراین نامی از خود شهر توس تا زمان ساسانیان در میان نیست ، اما این شهر بر اساس کاوش های باستان شناسان، شهری باستانی بوده است. از این رو، گردشگران به یکی دیگر از شهر های قدیمی ایران قدم می گذارند و شاهد حکایت و داستانی هایی از تاریخ ایران در این شهر خواهند بود. توس بعد حمله اعراب به ایران باز هم از رونق نیفتاد، به گونه ای که در رویداد های تاریخی پس از ورود اسلام نام توس را بارها می شنویم و نشانه ها و بنا متعددی از آن دوره ی تاریخی هم در این شهر برجای مانده است.
توس تنها، شهری بزرگ و وسیع نبوده بلکه مجموعه ای از روستاها تحت عنوان ولایت توس بوده است. در زمان خلافت هارون الرشید عباسی، توس یکی از مراکز مهم سیاسی در خلافت عباسی در ایران بود و سناباد نوغان که محل شهادت امام هشتم شیعیان بوده هم در نزدیکی این شهر قرار داشت. اما با محوریت آرامگاه علی بن موسی الرضا، شهر مشهد شکل می گیرد و توس از مرکزیت می افتد. با این حال، گردشگرانی که به خراسان سفر می کنند نمی توانند در مقابل وسوسه ی دیدن چنین شهری مقاومت کنند، شهری که جاذبه های گردشگری و تاریخی متعددی را در خود جای داد و یکی از قدمی ترین و تاریخی ترین شهر های شمال خراسان است. به لجاظ جغرافیایی برای رسیدن به این باید 35 کیلومتر را از شهر مشهد طی کنید تا به توس برسید، این شهر در شمال غربی مشهد واقع شده است. گردشگران در این شهر می توانند بقعه ی هارون الرشید، آرامگاه فردوسی را از نزدیک مشاهده کنند، همچنین برای دیدن برج و بارو های باستانی باید به بیرون از شهر توس بروند.
جاذبه های گردشگری ایران - بقعه ی خواجه ربیع مشهد
اگر همسفر ما در مسیر های طی شده بوده باشید، در بازدید از شهر های مختلف و بزرگ ایران، همواره یکی از مهمترین بخش های مورد توجه گردشگران در این سفرها، بنا ها و آثاری بودند، که با هنرِ هنرمندان ایرانی، جمال و شکوه بیشتری پیدا کرده اند و این زیبایی های خلق شده در بنا ها ، آن آثار را ماندگار ساخته است. هنر و معماری ایرانی بخش لاینفکی از هویت ایران امروز است و مسافران و گردشگران ایران در شهر های مختلف نمود های متنوعی از سبک های ایرانی را شاهد خواهند بود. شهر مشهد هم با وجود آرامگاه علی بن موسی الرضا کلکسیون زیبایی از بنا ها و آثار فاخر است که در معرفی مجموعه ی حرم رضوی با تک تک آنها آشنا شدیم و شما می توانید در سایت 2safar آنها را مطالعه کنید.
از دیگر جذابه های گردشگری و تاریخی شهر مشهد، می توان به یکی از بنا های متعلق به دوران صفویه اشاره کرد، بنایی زیبا، با معماری فاخر و باشکوه که گردشگران می توانند وجوه دیگری از هنر معماری ایرانی را در این قسمت از شهر مشهد مشاهده کنند. بقعه ی خواجه ربیع در میان باغی قرار داشته که امروز فضای کمی از آن باغ بر جای مانده اما بنای زیبا بقعه با آن گنبد آبی رنگ و دلنشینش همچنان افراد بسیاری را به سوی خود می کشاند. خواجه ربیع با نام ربیع بن خثیم از طایفه ی بنی اسد بود که در دوران حکومت علی بن ابی طالب به واسطه خویشاوندی با معاویه بن ابوسفیان، نمی خواست در قائله جنگ در عراقین شرکت کند و راه زهد در پیش گرفت و راهی ایران و خراسان شد. او در روستای نوغان ساکن شد و در حدود سال 63 هجری قمری در نوغان در گذشت.
با شهادت امام رضا در نوغان و شکل گیری شهر مشهد طی قرون بعد، محل دفن خواجه ربیع هم مورد توجه مردم قرار می گیرد و مردم و ساکنین مشهد برای ایشان احترام بسیاری قائل بودند. تا اینه به توصیه شیخ بهائی در دوران حکومت شاه عباس صفوی، آرامگاه و بقعه ای بر مزار خواجه ربیع ساخته می شود، بنایی که امروزه یکی از جاذبه های گردشگری زیبای شهر به شمار می آید و این موقعیت در کنار ویژگی ها بنای، توجه و مرکزیت محلی برای این بقعه به همراه داشته است. مشخصه ی اصلی بنا گنبد دو پوسته و کاشی کاری شده ای است، که با کاشی های فیروزه ای نمود و جلای بسیاری دارند، کاشی کاری از هنرهایی است که شاید از قدیمی ترین عناصر معماری ایرانی به شمار آید و بسیاری از بنا های متعلق به دوران صفوی را با کاشی کاری هایش می توان شناخت. آرامگاه خواجه ربع بنایی هشت ضلعی است. طاق نماها، مقرنس کاری های کاشی شده، تزئینات معماری ایرانی چنان این بنای را آذین نموده که نمی توان بدون نگاه کردن به هر بخش آن چشم ها را تکان داد.
یکی از بخش های خاص این مکان نقاشی های طلایی رنگی است در بخش داخلی بقعه قابل مشاهده است. از دیگر هنر بکار رفته در بقعه ی خواجه ربع می توان به خشنویسی اشاره کرد که این هنر هم یکی از هنر پرتکرار در معماری ایرانی است. تمام آنچه گفته شد تنها خلاصه کوتاهی است تمام آن زیبایی های هنرمندان ایرانی در این مکان تاریخی خلق کرده اند و ما امروز مفتخر به داشتن چینین هنرهایی هستیم.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه نادر شاه افشار مشهد - قسمت اول
در سرزمینی مانند ایران قدم گذاشتن در هر گوشه و کنارش، شما را به بخشی از تاریخ ایران و حتی جهان خواهد برد و مشهد هم از این قاعده مستثنی نیست، سرزمینی که در معرفی جاذبه های دیدنی مجموعه ی رضوی با بخش های مختلفی از آن برخورد کردیم و این بار به سراغ مکانی خواهیم رفت، که یکی از نام آورترین پادشاهان ایران و جهان در آنجا دفن شده و بنایی باشکوه بر روی مزار ایشان ساخته شده است و امروزه این آرامگاه یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد به شمار می رود. اگر بخواهیم اطلاعات اندکی درخصوص این مکان داشته باشیم ابتدا باید نادر شاه افشار را بشناسیم.
نادر شاه افشار آخرین کشور گشای ایران و آخرین جهان کشای شرق بود، فردی که نقش مهمی در تاریخ این سرزمین از خود بر جای گذاشت و اگر صادقانه به تاریخ این سرزمین نگاه کنیم، پادشاهی واقعی بر سرزمین زخمی و تکه تکه شده از دشمنان خارج بود. نادر شاه افشار ناجی سرزمینی شد، که با افول و سقوط سلسله ی پر جلال و جبروت صفوی توسط محمود افغان مورد هجوم دشمنان خارجی قرار گرفت. تیتر وار اگر از رویداد های تاریخی آن دوره ی ایران پر آشب بگذریم، نادر شاه با قدرت رهبری و درایت ذاتی اش، افغان ها را از قلب ایران بیرون کرد، سپس دست روس ها را از نواحی شمال ایران کوتاه نمود و با جنگ های متعدد با عثمانی ها، آنان را طی معاهداتی از قلمروی آن زمان ایران بیرون راند و آن گاه ساز کشور گشایی کوک کرد و عازم سرزمین ثروتمند هند شد و در نواحی آسیای مرکزی امروزی ، جولان داد و شکوه از دست رفته ی امپراتوری های ایران را بار دیگر زنده کرد. برای بسیاری نادر شاه تنها کشور پادشاهی پیروز نبود بلکه غروری احیای شده ی سرزمینی کهن به شمار می رفت.
جدا از تمام روایت های تاریخی ، آرامگاه نادر شاه افشار در شهر مشهد امروزه یکی از جاذبه های گردشگری محبوب به شمار می رود که بنای امروزینش در سال 1342 توسط هوشنگ سیحون، معمار، طراح، نقاش و هنرمند ایرانی طراحی و ساخته شد. از دیگر آثار فاخر و باشکوه این معمار و هنر مند بزرگ می توان به آرامگاه بوعلی سینا در همدان(2safar در معرفی جاذبه های گردشگری شهر همدان به معرفی آرامگاه بوعلی سینا پرداخته و شما می توانید برای کسب اطلاات بیشتر به سایت ما سر بزنید) ، آرامگاه خیام در نیشابور و آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در شهر طوس اشاره کرد. البته در دوران خود نادر در نزدیکی حرم امام رضا، آرامگاهی برای نادر شاه ساخته شد، اما تا سال های پایانی سلطنت قاجار و حکمرانی قوام السلطنه، بقایای جسد نادر در تهران ماند و در این دوره در حدود سال های 1296 شمسی، آرامگاهی به دستور والی شهر، قوام السلطنه، ساخته و جسد نادر به مشهد آورده شد. اما همان طور که گفته شد، بنای کنوبی مقبره نادر شاه جهان گشا، از قبیله ی افشار، متعلق به دوران پهلوی دوم است. این بنا امروزه یکی از آثار ملی شناخته می شود و شما می توانید در ادامه معرفی آرامگاه نادرشاه افشار با ما همراه باشید.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه نادر شاه افشار مشهد - قسمت دوم
در ادامه ی معرفی آرامگاه نادر شاه افشار، ابتدا باید به سراغ معماری فاخر و باشکوه این بنا برویم، همان طور که مطلب قبلی در سایت 2safar عنوان کردیم این اثر توسط معماری معروف و بنام ایرانی ، هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شد. خود هوشنگ سیحون در کتاب نگاهی به ایران می نویسد: "ماده ی اصلی ساختمان از سنگ خارای منطقه کوهسنگی مشهد، مشهور به سنگ هرکاره است. این سنگ یکی از مقاومترین سنگهایِی است که در ایران وجود دارد.شکل کلی مقبره ی نادر به شکل شش ضلعی متناسبی است که شکل سیاه چادر هایی را تداعی میکند؛ دلیل این امر همین نکتهاست که نادر به جای کاخ، در زیر چادر زندگی میکرد". البته او در بخش دیگری از کتاب می گوید انتخاب سنگ و اشاره به مقاومت آن به منظور تاکید بر عظمت و قدرت نادر شاه افشار داشته است. از این رو، گردشگران خود را مقابل بنایی می بینند، که معمار آن برای در جزئیات آن حتی نوع سنگش هم دقت کرده و اثری چنین زیبا را بنا کرده است.
ساختمان آرامگاه نادر شاه، بر مبنای دو شکل مربعی و مثلثی طراحی شده و طراحی زیبا و مفهومی این بنا به گونه ای است که بخش هایی از زندگی، جنگ و نبرد های نادر شاه افشار را در ذهن ببینندگان اثر تداعی می نماید. به طور کلی، هوشنگ سیحون با بکار گیری مشخصه های اصلی و ویژگی های بارز نادر شاه و دوران او اثری زیبا را خلق کرده که پس از مجموعه ی حرم رضوی، مشهور ترین و پر بازدید ترین جاذبه ی شهر مشهد به شمار می رود.
یکی دیگر از مشخصه های اصلی این مکان، که امروزه بیشتر گردشگران ارامگاه نادر را با آن می شناسند، برج پایه و مجموعه ی مجسمه های بالای آن است. در این بخش پایه ای سنگی، چنان با ابهت طراحی شده و مجسمه های در حال یورش اش، حمله ی نادر شاه را هند یادآور می شود، یورشی که شاید بتوان آن را آخرین کشور گشائی امپراتوری از شرق دانست. در مجموعه ی مجسمه ها که توسط مجسمه ساز معروف ایرانی ابوالحسن صدیقی ساخته شده، نادر شاه با تبرزین معروف اش و سوار بر اسب خود در حال حمله است و سربازان او به شکلی حماسی او را دنبال می کنند. از نکات قابل توجه در این تصویر، اشتیاق و میل ایرانیان عصر نادر شاه برای بازیابی مجدد غرور ملی شان، پس از حمله افغان ها و تصرف اصفهان بوده است و این مجسمه ها به درستی خواست و اراده ملی برای حمایت از نادر شاه افشار و احیای عظمت ایران را نشان می دهد.
صدیقی این مجسمه ها را از جنس برنز در روم ایتالیا ساخت و اثری بسیار ماندگار و فاخر خلق کرد. این المان های هویتی منعکس شده در آرامگاه نادرشاه افشار، که با درایت و هوشمندیِ هوشنگ سیحون بکار گرفته شده، به خوبی گردشگران را مجذوب خود می کند و معماری اثر چنان بر فضا و محیط تاثیر می گذارد که گردشگران در آرامگاه نادر شاه افشار علاوه بر تماشای اثری فاخر و زیبا، ببینده ی بخش هایی از هویت تاریخی این سرزمین هم خواهند بود. با ما در ادامه ی سفرمان به آرامگاه نادرشاه افشار هم قدم باشید.
جاذبه های گردشگری ایران - آرامگاه و موزه ی نادر شاه افشار مشهد - قسمت سوم
در ادامه ی بازدید از آرامگاه نادر شاه افشار، به سراغ تالار های موزه ی نادری خواهیم رفت، همان طور که در مطالب قبل تر در خصوص این مکان گفتیم، بنای آرامگاه با معماری با ابهت و باشکوهش علاوه بر محل دفن نادر شاه افشار، دو موزه را نیز در خود جای داده، که در این دو تالار، گردشگران با آثار و اشیاء تاریخی متعلق به عصر نادر شاه و دیگر دوره های تاریخی رو به رو هستند.
موزه ی نادری از دو تالار تشکیل شده است، در تالار شماره یک، آثار و اشیاء برجای مانده از دوران افشاریه به نمایش درآمده و مانند ماهیت خود این سلسله ، نادر شاه افشار هویت اصلی آن به شمار می آید. در این تالار، غرفه های متعددی وجود داردکه گردشگران می توانند در ابتدای این تالار انواع سلاح های سرد بکار رفته در عهد افشاری را از نزدیک ببینند، شمشیر و تبرزین نادر شاه مهمترین این سلاح های هستند، البته دو شمیر نارد شاه که دو شمشیر نمادین و خاص او به شمار می آیند در قسمت دیگری به صورت جداگانه به نمایش درآمده، که بر روی یکی از شمشیر های کلمه السطان نادر حکاکی شده و بر روی شمشیر دیگری هم شعری طلا کوب شده که تاریخ ساخت این شمشیر به زمان تاج گذاری نادر شاه در دشت مغان باز می گردد. در بخش سلاح های عهد افشاری گردشگران می توانند کمان ها، پیکان ها، نیزه و سپر های برجامانده از آن دوره ی تاریخی را نیز مشاهده کنند.
قسمت دیگر این تالار به لباس های دوران افشاریه اختصاص دارد، که سبک و شیوه ی پوشش در آن دوره تاریخی را به گردشگران نشان می دهد، در کنار لباس های معمول آن دوره زره های نظامی و لیاس های نظامی هم در غرفه های این بخش قرار دارند که بدون شک برای گردشگران جذابیت بسیاری خواهد داشت.از دیگر قسمت های تالار یک، تابلو های نقاشی است که در برخی از آنها تصویر نادر طراحی شده و تعدادی از آنها هم جنگ های نادر شاه را به تصویر می کشاند، که مهمترین تابلو در میان تابلو های نقاشی این مجموعه، تصویر نقاشی شده ی جنگ کرنال(نبرد مشهور نادرشاه در هند است) می باشد. در گوشه ی دیگر این تالار، زین و وسایل اسب سواری وجود دارد که در کنار آنها چندین نسخه ی خطی خودنمائی می کنند، که در میان آنها می توان به کتاب تاریخ جهانگشای نادری اشاره کرد.
اما دومین تالار این موزه در بر دارنده تصاویر و اطلاعاتی است که علاوه بر نادر افشار قسمت دیگری از تاریخ ایران را با محوریت شخصی بنام کلنل پسیان روایت می کند، در این بخش تصاویر و اطلاعات تاریخی در خصوص دوره افشاریه و کلنل پسیان در معرض دید گردشگران قرار دارد. محمد تقی پسیان از آن دست شخصیت های تاریخ ایران است، که برخی او را از قهرمانان ناکام این سرزمین می دانند و برخی هم این شخصیت سیاسی را تلاشی ناکام برای تکه کردن تمامیت ارضی ایران می نامند. کلنل محمد تقی پسیان پس از مدتی تعارض با حکومت کودتایی سید ضیاالدین طباطبائی در خلال سال 1299، حاکم خراسان بود و در سال 1300در نبرد با قوای حکومت مرکزی شکست و براساس داستان های تاریخی در نبردی دراماتیک جانش را از دست داد و جسد او در مجموعه باغ نادری دفن شد و امروزه گردشگران بسیاری می توانند آرامگاه او را در گوشه ای از این مجموعه ی عظیم مشاهده کنند.
جاذبه های گردشگری ایران - مسجد هفتادو دو تن مشهد
در سفر به مشهد و دیدن جاذبه های گردشگری متعدد این شهر تاریخی، به مسجدی در نزدیکی بازار بزرگ مشهد می رسیم، که امروزه آن را مسجد هفتاد و تن می نامیدند، مسجدی تاریخی و زیبا که گرد، کهنگی بر قسمت های مختلفی از آن نشسته و بخش هایی از این بنای تاریخی تخریب شده ، که خوشبختانه طی چندین دهه ی گذشته با مراقبت و مرمت های صورت گرفته از این بنا، در حال حاضر بنایی سرپا و مسجدی زیباست و یکی از جاذبه های گردشگری شهر مشهد به شمار می آید. پیش از انقلاب به این بنا مسجد شاه هم می گفتند، که پس تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران از این مکان تحت عنوان مسجد هفتاد و دو تن نام می برند. اما این همه داستانِ مسجد هفتاد و دو تن نیست و 2safar روای بخش های از تاریخ و زیبایی های این مسجد خواهد بود، با ما باشید.
این مسجد در ابتدا به نیت چنین مکان مذهبی و عبادی ساخته نشد، بلکه این بنا مقبره ای بر سر مزار امیر غیاث الدین ملکشاه بود که در دوران شاهرخ میرزا بنا شد. اما در طول تاریخ که دلیل آن مشخص نیست و تنها حدس وگمان هایی وجود دارد، به مسجدی تبدیل شد و به یکی از مکان های مذهبی شهر مشهد بدل شد. در نتیجه تا این جای داستان، فهمیدیم که این مسجد اثری متعلق به عصر تیموری است و شاهرخ میرزا بانی ساخت این بنای زیبا بوده و مقبره ی امیر غیاث الدین ملک شاه تیموری گورکانی هم در این جا دفن شده و بر این اساس تاریخ ساخت بنا که در سال 855 هجری قمری بوده، صحیح است.
مساحت تقریبی مسجد در حدود 660 عنوان شده و بر اساس مشخصه های اصلی معماری بنا می توان آن را اثری تیموری دانست که در دوران صفوی هم بازسازی هایی بر روی بنا ایجاد شده که بخش هایی از آن متاثر از معماری عصر صفویه شده است، با این حال، مسجد هفتاد و دو تن بنایی تیموری است که المان های معماری عصر تیموری را به بخوبی می توان در این بنا مشاهده نمود. قلمرو اصلی حکومت تیموریان در نواحی شرقی، شمال شرقی ایران و آسیای مرکزی بود و سمرقند محوریت این قلمرو به شمار می رفت، اما شهر مشهد با واسطه ی قرار داشتن آرامگاه علی بن موسی الرضا از احترام بسیاری برخوردار بود، معماری کمال یافته دوران پیش از تیموری در ایران، در عهد تیموری نمود هایی بیشتری پیدا کرده و ساخت بنا های زیبا و خاص یکی از مشخصات این دوره از تاریخ ایران بود. از این رو، در این سبک از معماری المان هایی برجسته وجود دارد که به راحتی می توان شکل، ساختار و هویت معماری مسجد هفتاد دو تن را تشخیص داد.
این مسجد با آن دو برج کناری که امروزه از آن تحت نام دو مناره ی سر شکسته یاد می شود، بنا های عصر تیموری را در ذهن متبادر می کند. از دیگر مشخص های بارز این مسجد که از المان های معماری تیموری نیز به شمار می رود، کاشی کاری های معرق است، که در کمال هنرمندی، بسیار تماشایی و دیدنی هستند. گردشگران در این بنای زیبا می توانند، علاوه بر دو مناره ی سر شکسته ، که از المان های مشخص آن دوره تاریخی است، یک ایوان وسیع و گنبد دو پوسته ای را هم مشاهده کنند، گنبدی که شکل و ساختار ساخت آن در دیگر مناطق تحت حکومت تیموریان به چشم می خورد. این بنا از بخش ها و اجزایی مختلفی شکل گرفته که هر کدام مانند زنجیری محکم هویت معماری ایرانی از دوره های مختلف به عصر تیموریان رسانده، اجزایی زیبا و بی نظیری که هر کدام چشم گردشگران را به خود خیره می کنند و گردشگران در کنار این زیبایی بصری می توانند درک نزدیک تری از معماری رایج در عهد تیموری داشته باشند.
برگرفته از سایت 2safar.com
با سپاس فراوان
هادی عربی گل
کارشناس خبره هتلداری و گردشگری کد 868
انجمن صنفی کارفرمایی شهرستان مشهد